از «آی لاو یو امام رضا» تا «من روانی حسینم»؛ نقدی بر نوحه‌خوانیِ مداحان
روی سکویی که با پارچه‌های سرتاپا سیاه پوشیده شده، ایستاده است. لباسی کاملا مشکی به تن دارد. حرکات پرجنب و جوشش در نورِ کم و فضای غم‌انگیزِ هیئت گم شده. شالی به دور گردنش انداخته و درحالیکه زاویه دوربین پرده‌ی «محب الحسین» را نشانه گرفته است از بلندگوها صدای «دلم با تو هماهنگه / بی عشقِ تو کارم لنگه»! پخش می‌شود. این کنسرت را زیر صدایِ عجیبِ «سین سین سین سین» همراهی می‌کند ...
فالش نخوان مداح!
«سلامِ من به تو یارِ قدیمی! منم همون هوادارِ قدیمی!» ترانه‌ای که خیلی ناگهانی به گوشم خورد. در شرایطی که اصلا انتظارش را نداشتم. این ترانه توی کازینو پخش نمی‌شد. این ترانه توسط خانمِ خواننده‌ی به اصطلاح لس‌آنجلسی توی مجلسِ رقص خوانده نمی‌شد. حتی این ترانه را شبکه‌های ماهوارهای نیز پخش نمی‌کردند. این ترانه در مراسمِ سوگواریِ امام حسین و توسط مداحِ معروفِ عاشقِ محرم خوانده می‌شد.
اگر «مداحی لس‌آنجلسی» را توی گوگل سرچ کنیم با صفحه‌های گوناگونی مواجه می‌شویم. به گزارش خبرآنلاین این سبک جدید موسیقایی در نوحه‌ها با ورود سبک شور به مداحی‌ها باب شد و نه تنها فروکش نکرد و جلویش گرفته نشد، بلکه پس از استقبال شدید جوانان در هیئت‌ها و بلندگوی ماشین‌هاشان توسط مداحان دیگر نیز مورد استفاده و بهره‌برداری قرار گرفت. سیدمحمدجواد ذاکر مخترع! این سبک نوحه‌خوانی بود که با وجودِ مخالفت برخی از روحانیون و شخصیت‌های مذهبی این مسیر را ادامه داد تا راه به سمتی رود که در ادامه بدان می‌پردازیم. ذاکر نخستین مداحی بود که واژه «سگ» را در مداحی‌هایش وارد کرد؛ همانجا که می‌خواند: «منم سگ کوی حسین / دیوانه روی حسین / کشته مرا کشته مرا / تیغ دو ابروی حسین ... »
اگر بخواهیم نمونه‌هایی از این اشعار نامناسب و گاهی مبتذل را عنوان کنیم به مطالبی بر می‌خوریم که واضحا تعجب برانگیزند. ملودی یا الفاظی که شورانگیزند ولی در بسیاری موارد مبتذل بیان می‌شوند، صرفا برای جلب مخاطب. گذشته از سیاسی شدن برخی از نوحه‌ها و حتی توهین به برخی شخصیت‌های سیاسی از منابر روضه‌خوانی، محتوای اشعار نوحه‌ها نیز به اشعار و آثار مصرفی و کوچه بازاری بدل شده‌اند. استفاده و یا بهتر بگوییم سوء استفاده از یک جریانِ معروف یا محبوب در جامعه و مورد استفاده قرار دادنِ آن و یا جلب توجه از طریق تکه‌کلام‌های موجود در سریال‌ها و موسیقی‌های پاپ و راک به سنتی جدید در محافل عزاداری تبدیل شده‌است. سنتی که ظاهرا هدفی برایِ انتقال درستِ نهضت عاشورا ندارند و اصلا قیامِ حسین (ع) را نمی‌شناسند. به سه مورد از نمونه‌هایِ سخیف این مداحی‌ها توجه کنید:
- ورود به جنت ممنوع / اینجی کلش واس ماس! (استفاده از تکه کلام جواد رضویان در سریال در حاشیه)
- نوارِ مغز سرم در محضر دکترا خط‌خطی و قاطی بود / طبیب توی مطب متحیر صدا زد این چه نوار مغزی بود
- (انگلیسی) آی لاو یو امام رضا یا مولا / وری کورنر آو مای هارت سیز یا امام رضا / مای لاو مای مستر سیز یا امام رضا
مجبور نیستید مداح باشید. بروید خواننده پاپ بشوید!
ابدا هدف تصدیق یا ردِ خوانندگانِ (به اصطلاح) لس‌آنجلسی نیست. هر انسانی علایق و عقایدِ شخصی خاص خودش را دارد و نمی‌توان گفت که داشتنِ فلان مسئولیت و یا مقامِ خاص باید مانع بروز برخی علایق باشد. برای مثال، غلامرضا کویتی‌پور، در مصاحبه با افکارنیوز به علاقه‌اش به داریوش اقبالی اشاره کرد. او این‌طور توضیح داد: «من با صدای داریوش بزرگ شده‌ام و همچنان هم با صدای او نفس می‌گیرم.» پر واضح است اینکه فلان مداح در خلوت خود چه می‌گوید و چه گوش می‌دهد و چه می‌کند هیچ ارتباطی با ما ندارد، اما کسانی‌که به عنوان دوستدار اهل بیت و با اسمِ نوکر امام حسین بودن، مردم را به پیروی از راه او دعوت می‌کنند، حق ندارند کاری خلافِ عقاید او انجام دهند. سوءاستفاده از منبر حسین (ع) و تبلیغِ غیر از حسین (ع) چیزی جز خیانت نیست. اگر علاقه و هدفتان خوانندگی و شور است مجبور نیستید مداح باشید. بروید خواننده پاپ بشوید و کنسرت برگزار کنید!
کج‌روی برای چه؟ تا کجا؟
مسیری که انتخاب کرده‌ایم خیلی کج است. مسیری که به جایِ تشویق و ترغیب شاعرانِ جوان به سرایش شعرها و ترانه‌های شایسته و درخور، به سمتی رفته که توسط همه شخصیت‌های مذهبی از آن منع شده بود. چرا این سبک و این حرکت در مذهبی‌ترین زمان (شهادت‌ها و به خصوص ماه محرم) و مکان (هیئت‌ها) در کشورمان رشد می‌کند و پروار می‌شود؟ درحالیکه در برنامه‌های مختلفِ مذهبی‌مان در مسجد و پایِ منبر، بارها توی گوشمان، مبتذل خوانده شده‌اند و از شنیدن و به سمتشان رفتن منع شده‌ایم. نکته مهمی که باید در خصوصش تأمل کرد این است که چرا چنین سوژه‌هایی توسط مردم مورد حمایت قرار می‌گیرند. آیا ناتوانیِ مجالسِ سنتیِ روضه در جلب توجه مخاطب عامل این ابتذال نیست؟ آیا نداشتنِ یک استاندارد و حتی مجوز برای برپایی چنین برنامه‌هایی باعث هرج و مرج و به انحراف کشیدنش نشده؟ در کشوری که برایِ دریافت مجوز یک آهنگ ساده‌ی پاپ باید از هفت خان گذشت، ظهور و بروز بی‌رویه‌ی چنین خوانندگانِ مذهبی‌ای (و نه مداح اهل بیت) چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟ آیا وقت آن نرسیده که بیش از این به دین و معصومان خود توهین نکنیم و آنان را وسیله‌ی رسیدن به اهداف خود قرار ندهیم؟ آیا وقت آن نرسیده به «شور با شعور» به معنای واقعی، جامه عمل بپوشانیم و به جای الفاظِ نامفهومِ و جوگیرمآبانه‌ی مد شده، پیام درست را منتقل کنیم؟ همانطور که مقام معظم رهبری در سخنرانی ۲۰ آبان سال ۹۲ در این‌باره گفتند: «چقدر خوب است که در این نوحه‌خوانی‌ها مضامین اسلامی گنجانده شود. یک وقتی هست که سینه می‌زنند و صدبار با تعبیرات مختلف می‌گویند «حسین وای». این هیچ فایده‌ای ندارد. انسان هیچ چیزی از «حسین وای» یاد نمی‌گیرد»
.
.
.
.
چاپ شده در ویژه نامه ماه محرم نشریه ماسو | دانلود ویژه نامه
.
.
.
.